نکته های آموزشی

آیا رزین خطرناک است؟

اگر نکات ایمنی مثل استفاده از دستکش، عینک، ماسک مناسب و تهویه به درستی رعایت شوند هیچگونه خطری نخواهند داشت.

کار با اپوکسی و هاردنر، مانند هر مادۀ شیمیایی دیگر می‌تواند در صورت استفادۀ ناصحیح برای سلامتی انسان خطرناک باشد.

مشکلات شایع‌تری که در صورت استفاده بدون دستکش و وسایل ایمنی به وجود می‌آید، موارد زیر است:

۱. حساسیت پوستی در صورت تماس مستقیم بدون دستکش؛

۲. مشکلات تنفسی در صورت استنشاق  بخار حاصل از واکنش رزین و هاردنر؛

۳. پاشیدن به چشم و تماس با پوست.

آیا با رزین میتوان در منزل کار کرد؟

بعضی از رزین ها مانند رزین پلی استر به دلیل بوی نسبتاً تند و زننده ای که دارند بهتر است در محیط بسته و کوچک مثل اتاق های خانه استفاده نشوند ولی بعضی از رزین ها مانند رزین اپوکسی که یکی از سالم ترین و بی خطرترین رزین ها است و هیچ بویی هم ندارد را میتوان و البته باز هم با رعایت نکات ایمنی، در منزل استفاده کرد.

من فرزند خردسال در منزل دارم؛ آیا کار با اپوکسی در خانه مشکل‌ساز است؟

یکی از مشتریان تماس گرفته بود و نگران این بود که با حضور فرزند خردسال در منزل، آیا امکان کار با اپوکسی وجود دارد یا خیر.

شاید این سؤال شما هم باشد، به این نکته توجه کنید:

درصورتی‌که رزین و هاردنر دور از دسترس کودکان نگهداری شود، مشکلی نخواهد بود.

وجود رزین در خانه به‌خودیِ‌خود خطرناک نیست؛ بلکه اگر در ظرف باز مانده باشد و کودکتان دستش را آلوده کند، می‌تواند حساسیت پوستی ایجاد کند. یا اگر آن را به چشم و دهان خود بزند، مانند هر مادۀ شیمیایی دیگری که در خانه نگهداری می‌کنید، مثل سفیدکننده، مواد شوینده و… در صورت بی‌احتیاطی می‌تواند مشکل‌ساز باشد.

رزین چگونه سفت و خشک میشود؟

هر رزینی خشک کن یا همان هاردنر مخصوص به خود را دارد که پس ار ترکیب میزان درست آن با رزین باعث ایجاد واکنش شیمیایی و خشک شدن رزین میشود. میزان ترکیب خشک کن با رزین بر روی بسته بندی آن درج شده در غیر اینصورت باید از فروشنده سوال شود.

زمان خشک شدن رزین چقدر است؟

با توجه به دمای محیط و شرایط آب و هوایی این میزان متغیر است. در صورتی که هوا گرم باشد و دما از ۲۰ درجه سانتیگراد کمتر نباشد، رزین پلی استر نهایتاً بین ۱۰ تا ۱۵ دقیقه و رزین اپوکسی حدود ۱۰ ساعت زمان نیاز دارد تا خشک شود و البته در صورتیکه میزان خشک کن نیز به درستی ترکیب شده باشد.

آیا رزین مخلوط شده را میتوان نگهداری و بعداً استفاده کرد؟

در صورتی که فقط رنگ یا پرکننده اضافه شده باشد میتوان نهایتاً تا یک هفته نگهداری کرد ولی بیشتر از این زمان کیفیت مواد پایین خواهد آمد، اما در صورتی که خشک کن یا هاردنر را به رزین اضافه کنید باید آن را در همان زمان استفاده کنید.

آیا همه رزین ها به یک روش و به یک میزان مخلوط میشوند؟

خیر، هر رزینی خشک کن مخصوص به خود را دارد که علاوه بر نوع خشک کن میزان مخلوط کردنشان با رزین هم متفاوت است و همچنین روش هم زدن آن ها هم با هم فرق میکند که با توجه به نوع رزینی که استفاده میکنید باید طرز کار با آن را هم بیاموزید.

آیا میتوان رزین ها را با هم مخلوط کرد؟

در صورتی که از یک نوع و از یک کارخانه باشند، ممکن است بتوان این کار را کرد در غیر این صورت امکان پذیر نیست.

آیا برای تعیین میزان مواد میتوان بدون اندازه گیری و به صورت چشمی این کار را کرد؟

همیشه بهتر است که به وسیله ترازو یا سایر وسایل اندازه گیری، میزان مواد را مشخص و با یکدیگر مخلوط کرد. زمانی میتوان از وسایل ساده و غیر مدرج استفاده کرد که میزان گنجایش ظرف را بدانیم و یا تجربه بسیار زیادی در این زمینه داشته باشیم.

اگر رزین با خشک کن مخلوط شود و در قالب ریخته شود ولی پس از زمان تعیین شده کاملاً خشک نشود یا چسبناک بماند، چقدر باید انتظار کشید؟

متاسفانه دیگر به درستی خشک نخواهد شد و احتمالاً چسبناک خواهد ماند.

میتوان برای زودتر خشک شدن رزین از اجاق فر استفاده کرد؟

بله، بیشتر رزین ها در دمای بالای ۱۵۰درجه سانتیگراد سریعتر خشک می شوند. در صورت استفاده از فر باید محل کار تهویه مناسبی داشته باشد و همچنین دیگر نباید از آن اجاق برای پخت غذا استفاده کرد.

رزین را با چه چیزی میتوان رنگ کرد؟

اگر قرار است رنگ داخل رزین اضافه شود نباید رنگی باشد که پایه آب باشد. میتوان از پودر رنگ، جوهر رنگ و خمیر رنگ های پایه رزین استفاده کرد و همچنین مقدار استفاده آنها در رزین هم نباید به قدری باشد که خاصیت رزین را تغییر دهد. در صورتی که قرار است فقط سطح بیرونی رزین و پس از تولید قطعه رنگ شود میتوان از رنگ هایی مثل روغنی، فوری و جوهر استفاده کرد. البته از رنگ اکریلیک هم میتوان استفاده کرد به شرط اینکه پس از خشک شدن یک لایه محافظ هم روی آن اجرا شود.

آیا از قالب های سیلیکونی کیک و شکلات موجود در بازار میتوان برای رزین هم استفاده کرد؟

از بعضی از آنها که کیفیت مناسبی دارند میتوان استفاده کرد ولی نباید برای تهیه کیک و شکلات یا هر نوع محصول غذایی دیگر دوباره استفاده شوند.

آیا امکان ساخت ظروف غذا با رزین اپوکسی وجود دارد؟

نوعی رزین اپوکسی در دنیا تولید می‌شود که گواهی استفاده غذایی دارند؛ به این معنی که خطری برای سلامت انسان ندارد و اگر داخل آن مواد غذایی سرو شود، مثل لیوان و بشقاب و…، مشکلی ایجاد نخواهد شد. ولی متأسفانه این نوع رزین، در ایران در دسترس عموم متقاضیان نیست و قیمت بسیار گزافی دارد. درهرحال پیشنهاد من این است که برای ساخت ظروف غذایی از رزین اپوکسی‌ای که Food Grade نیست استفاده نکنید.برای کار با رزین اپوکسی از دستکش لاتکس استفاده کنید؛ دستکش‌های لاتکس به‌دلیل جنس خاصشان مشکلی در استفاده از رزین نخواهند داشت.همچنین به‌دلیل اینکه فرم دست را به خود می‌گیرند، بهترین گزینه برای کار با رزین اپوکسی هستند. اما دستکش‌های پارچه‌ای به‌هیچ‌وجه مناسب کار با رزین نیستند.

آیا نیاز است از ماسک استفاده کنیم؟

طبق راهنمایی کارخانجات تولیدکنندۀ اپوکسی و هاردنر، بهترین حالت این است که ماسک فیلتردار تهیه کنید و در هنگام استفاده از رزین اپوکسی بر روی دهان بزنید. برای بُرش‌کاری و ساب و پولیش هم حتماً باید از عینک ایمنی و ماسک فیلتردار استفاده کنید. رزین اپوکسی در هنگام برش و ساب، به ذرات بسیار ریز تبدیل می‌شود که ممکن است وارد دستگاه تنفسی‌تان شود؛ پس شرایط ایمنی را به‌طور کامل رعایت کنید.

اگر رزین روی دستمان ریخت چه‌کار کنیم؟

می‌توانید پارچه یا تنظیفی بردارید و آن را به اَستُن آغشته کنید و محل ریختن اپوکسی را با آن پاک کنید.

سپس دو تا سه بار دست خود را با آب و صابون به‌خوبی شست‌وشو دهید.

ریختن هاردنر بر روی پوست به مراتب خطرناک‌تر است، بهتر است پوست را با آب گرم بشویید و به پزشک مراجعه کنید.

آیا برای کار با اپوکسی به لباس مخصوص نیاز است؟

اگر کارگاه کار با اپوکسی شما در کنار محلی است که در آن نجاری می‌کنید، بهتر است لباس کار با چوب را از لباس کار با اپوکسی جدا کنید. چون ممکن است گرد چوب  و آلودگی ماشین‌آلات به لباس منتقل شود و درنهایت به اتاق کار با اپوکسی انتقال یابد که این خود باعث افت کیفیت کار نهایی خواهد شد.

رزین ترکیبی است طبیعی یا مصنوعی که در صنعت، معماری داخلی و هنرهای تجمسی کاربرد فراوان دارد. رزین به واسطه ماده هاردنر (سفت کننده) خودش را گرفته و سخت می شود. از آنجا که رزین در آب حل نمی شود به عنوان یک ماده ضد آب کننده در زمینه های مختلف کاربرد دارد. حلال رزین الکل و استون است. رزین های مصنوعی بسیار متنوع هستند. از جمله رزین های مصنوعی می توان به رزین پلی استر، رزین آپوکسی، رزین وینیل استر، رزین فنولیک و … اشاره کرد. در میان این تنوع، رزین پلی استر و آپوکسی مواردی هستند که در کارهای هنری استفاده می شوند. رزینی که ما به دنبالش هستم و برای ساخت زیورآلات رزینی استفاده می شود، رزین اپوکسی است.

رزین پلی استر:

رزین پلی استر مایعی است  که با درصد مشخصی هاردنر ترکیب شده و پس از گذشت زمان معین خشک می شود. البته با اضافه کردن  چند قطره کاتالیزور می توان زمان خشک شدن را کاهش داد. رزین پلی استر برای سفت شدن باید در کوره پخته شود. میزان هاردنر و کاتالیزور در کیفیت، دوام و رنگ آن تاثیر دارد که بعدها در مقاله جامع تری آن را مورد بحث قرار خواهیم داد.

رزین پلی استر بادوام بوده و در مجسمه سازی، کارهای صنعتی و تولید سنگ مصنوعی کاربرد دارد. بخارات آن بسیار سمی است و باید در محیطی با تهویه کامل و البته همراه با ماسک و دستکش استفاده شود. پلی استر بعد از بستن غیر سمی است و قابلیت سمباده زدن و سوراخ کردن با مته را نیز دارد. رزین های پلی استری بسیار ارزان تر از رزین های آپوکسی هستند که علت آن فروش به صورت عمده و در حجم های بالا است. برای رنگ آمیزی مجسمه های پلی استری از جوهر رنگ استفاده می شود. جوهر رنگ را  با تینر فوری یا استون مخلوط کرده و با قلمو، رنگ آمیزی انجام می شود. همچنین از رنگ های فوری مخصوص رنگ آمیزی ماشین نیز میتوان بهره برد.

رزین آپوکسی:

رزین های آپوکسی در جهان به عنوان رزین های مناسب برای کارهای هنری و دست ساخت دسته بندی شده اند، چرا که عوارض سمی بسیار کمتری داشته و در اتاق کارهایی با تهویه مناسب به راحتی می توان از آنها استفاده کرد. از رزین های آپوکسی برای ساخت زیورآلات مصنوعی استفاده می شود. یکی از دغدغه های اصلی هنرمندان سفت شدن رزین است که با دقت در نسبت تخلیط هاردنر و آپوکسی برطرف می شود. رزین های اپوکسی برای سفت شدن به کوره (پخته شدن) نیاز ندارند، بلکه در مجاورت هوا به تدریج سفت می شود.

رزین آپوکسی از دو ماده تشکیل شده است؛ رزین و  هاردنر (سخت کننده). این دو بخش باید با نسبت دقیقی، که توسط تولید کننده مشخص می شود، مخلوط شوند.

رزین آپوکسی نسبت به رزین پلی استر بسیار گرانتر است اما به همان دلیل سمی بودن، رزین اپوکسی برای پروژه های خانگی بسیار مناسب تر است. رزین را همیشه با دقت زیاد استفاده کنید و به توصیه های ایمنی و نکات بهداشتی ارائه شده توسط کارخانه های تولیدی توجه کنید.بعد از اینکه رزین اپوکسی روی یک سطح ریخته و خشک شود، سطحی شفاف، شیشه ای و صیقلی روی کار ایجاد می شود.رزین آپوکسی نسبت به رزین پلی استر بسیار گرانتر است اما به همان دلیل سمی بودن، رزین اپوکسی برای پروژه های خانگی بسیار مناسب تر است. رزین را همیشه با دقت زیاد استفاده کنید و به توصیه های ایمنی و نکات بهداشتی ارائه شده توسط کارخانه های تولیدی توجه کنید.